تبیین منش معلمی مبتنی بر ارزش اخلاقی حسن خلق: استنتاج تربیتی
کلمات کلیدی:
حسن خلق مطلوب, الگوی قرآنی, دلالت های تربیتی, منش معلمیچکیده
این پژوهش با هدف تبیین منش معلمی بر اساس ارزش اخلاقی "حسن خلق" و استنتاج دلالت‌های تربیتی آن انجام شد. برای دستیابی به این هدف، از روش‌های تحلیل مفهومی، نظریه‌پردازی داده‌بنیاد و تحلیل استنتاجی استفاده شد. یافته‌های پژوهش مبتنی بر روایات نشان داد که عوامل علی مؤثر در تحقق حسن خلق مطلوب شامل کمال‌طلبی، رحمت الهی، کارنامه ایمانی و تقوای خداپسندانه است. همچنین، شرایط زمینه‌ساز حسن خلق در معلمان عبارتند از: آداب گفتار، مردم‌داری و خوش‌اخلاقی. از سوی دیگر، عوامل واسطه‌ای و مداخله‌گر در این زمینه شامل خوش‌رویی، رعایت ادب کلام و تعامل سازنده با دیگران شناسایی شد. راهبردهای معلمان برای پرورش حسن خلق مطلوب نیز در ابعاد گوناگونی مانند سپاسگزاری، تلاش مستمر، سخاوت، گفتار حق‌محور، حمایت از خانواده، رعایت ادب گفتار، خوش‌زبانی، مزاح متعادل، مردم‌داری، صبر و تحمل، کنترل خشم، بخشندگی، مهرورزی، فروتنی، حفظ آبروی دیگران، رازداری، نرم‌خویی، خوش‌برخوردی، محبت به همنوعان و صله‌رحم دسته‌بندی شد. پیامدهای مثبت حسن خلق در معلمان نیز شامل تحقق ایمان کامل، ارتقای کارنامه معنوی، اعتبار اجتماعی، افزایش روزی، آبادانی و عمر طولانی برشمرده شد. در ادامه، با به‌کارگیری روش تحلیل استنتاجی، الگوی مفهومی آموزش حسن خلق مطلوب طراحی و تبیین گردید. اصول تربیتی این الگو مشتمل بر رحمت الهی، مودت پروردگاری، عدالت خداوند، علم و ادراک کامل الهی، ایمان و عمل صالح، کمال‌جویی، کرامت انسانی و باور به معاد است. همچنین، روش‌های تربیتی مؤثر در پرورش حسن خلق در انسان‌ها استخراج و تشریح شد. این پژوهش با ارائه چارچوبی نظام‌مند، گامی در جهت ترسیم الگوی مطلوب اخلاق حرفه‌ای معلمان بر پایه آموزه‌های اسلامی برداشته است.
دانلودها
مراجع
Javadi Amoli A. Shari'at dar Ayineh-ye Ma'refat (Sharia in the Mirror of Gnosis): Raja Cultural Publishing Center; 1993. 93 p.
Ali Akbar K, Shahroudi MR, Abbaei Koopaee M, Koochanani G. A Study of Good Morals and Their Effects from the Perspective of the Quran and Hadith with an Emphasis on Lifestyle Reform. Safineh. 2020;17(69):10-26.
Feyz Kashani M. Al-Mahajjat al-Bayda fi Tahdhib al-Ihya'. Qom: Jame'eh-ye Modarresin-e Qom; 2004.
Makarim Shirazi N. Amthal al-Quran. Qom: Imam Ali (a.s.) Seminary Publications; 2015.
Naraqi MMM. Elm-e Akhlaq-e Eslami (Islamic Ethics, Translation of Jame' al-Sa'adat). Tehran: Hekmat Publications; 1998.
Mazandarani MS. Sharh al-Kafi. Tehran: Al-Maktabat al-Islamiya; 2003. 287 p.
Ibn Manzur MiM. Lisan al-Arab. Beirut: Dar Sadir; 1993. 85 p.
A'Rafi A. Fiqh-e Tarbiyati (Educational Jurisprudence). Qom: Hawzah and University Research Institute; 2008.
Beheshti M. Akhlaq va Tarbiyat-e Akhlaghi (Ethics and Moral Education). Ma'aref. 2002(10).
Bagheri K. Negah-e Dobareh be Tarbiyat-e Eslami (A Second Look at Islamic Education). Tehran: Madreseh; 2008.
Naraqi M. Tarjomeh-ye Matn-e Kamel-e Jame' al-Sa'adat (Translation of the Complete Text of Jame' al-Sa'adat): Ghaem Al-e Ali; 2015. 343 p.
Shokouhi G. Ta'lim va Tarbiyat va Marahil-e An (Education and its Stages). Mashhad: Astan Quds Razavi; 1988.
Tabataba'i SMH. Tafsir al-Mizan. Qom: Jame'eh-ye Hawzeh-ye Elmiyeh-ye Qom; 1995.
Tabarsi Farahani FiH. Makarim al-Akhlaq. Tehran2003.
Hurr Amili MiH. Wasa'il al-Shi'a. Qom: Al al-Bayt Institute; 2003.
Kulayni MiYqiI. Al-Kafi. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiya; 1986. 244 p.
Majlisi MB. Bihar al-Anwar. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiya Publications; 2025.
Raghib Isfahani MiH. Al-Mufradat fi Alfaz al-Quran al-Karim. Damascus1983.
Hosseini SJfS. Asalib al-Ma'ani fi al-Quran. Qom: Bustan-e Ketab; 2006.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Masoumeh Kasaei (Author); Seyed Jalal Hashemi (Corresponding author); Nasrin Ghanbari (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
