ساحت آموزشی و پرورشی در الگوی تربیتی تساهل و تسامح برآمده از قرآن و نهج البلاغه

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ساحت آموزشی و پرورشی و تعیین مولفه‌های تربیتی آن بر اساس الگوی تربیتی تساهل و تسامح طراحی شده مبتنی بر قرآن و نهج البلاغه انجام شده است. مطالعه با روش کیفی به شیوه نظریه داده بنیاد در راستای طراحی مدل شکل گرفت. حوزه پژوهش كلیه آیات قرآن و فرازهای نهج البلاغه شامل نامه ها، خطبه ها، حکمت‌ها و ….بوده است. واکاوی حوزه پژوهش با توجه به کلمات کلیدی و کلمات تکرار شده مرتبط؛ با تاکید بر كلید واژه‌‌های مناسب فارسی و عربی چون تساهل، تسامح، سهله و سمحه، التسهیلُ، التَّیسیرُ والتَساهُلُ، السُّهولَةُ، آسانی، چشم‌پوشی، نرمی، مدارا کردن و نرم خویی و... به صورت تدریجی انجام و تا سر حد اشباع ادامه یافت. جهت بررسی پیشینه نظری و پژوهشی از روش کتابخانه‌ای و ابزار فیش برداری استفاده و با تکیه بر معیارهای اعتماد‌پذیری، باور‌پذیری و اطمینان‌پذیری تحقق معیارهای جایگزین روایی و پایایی تضمین شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با روش گلیزری (کد گذاری باز، انتخابی و نظری) انجام گرفت. یافته‌ها الگوی تربیتی تساهل و تسامح را با ساحت‌های تربیتی چهارگانه اعتقادی و عبادی؛ آموزشی و پرورشی؛ مناسبات اجتماعی و اخلاق فردی برای ربوبی شدن انسان و تربیت شدن او به نرم خویی معرفی نمود. بر اساس یافته‌ها مولفه‌های ساحت آموزشی و پرورشی شامل پند گویی مدارا محور، نصیحت نرم با داستان، انعطاف در روش‌های تربیتی، تلطیف محیط تربیتی، معرفی الگوی نرم خو و تعلیم محبت محور می‌تواند رهنامه‌ای نو برای تبدیل مدرسه به مکانی دوست داشتنی با زمزمه محبتی باشد.