بررسی محتوای کتابهای درسی آموزش قرآن دوره اول متوسطه و دین و زندگی دوره دوم متوسطه بر اساس شاخصهای تربیتی قرآن کریم
کلمات کلیدی:
تربیت قرآنی, حیطه شناختی, حیطه گرایشی, حیطه رفتاری, حیطه پیامدی, تحلیل محتواچکیده
این پژوهش با هدف تحلیل و ارزیابی میزان انطباق محتوای کتابهای آموزش قرآن و دین و زندگی دوره متوسطه با شاخصهای تربیتی قرآن کریم انجام شد. این مطالعه با رویکرد کیفی و به شیوه تحلیل محتوای توصیفی انجام شد. جامعه آماری شامل کتابهای آموزش قرآن (پایههای هفتم تا نهم) و دین و زندگی (پایههای دهم تا دوازدهم) بود. واحد تحلیل مضمون در نظر گرفته شد و دادهها بر اساس شاخصهای چهارگانه تربیتی قرآن (شناختی، عاطفی، رفتاری و پیامدی) استخراج و طبقهبندی گردیدند. نتایج نشان داد که در کتابهای آموزش قرآن دوره اول متوسطه بیشترین فراوانی مربوط به حیطه پیامدی (164 مورد) و حیطه شناختی (101 مورد) بوده است. در کتابهای دین و زندگی دوره دوم متوسطه نیز حیطه شناختی (144 مورد) و پیامدی (133 مورد) در صدر قرار داشتند. در مقابل، حیطههای گرایشی و رفتاری با وجود اهمیت بنیادین در شکلگیری هویت دینی دانشآموزان، کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. این عدم توازن در توجه به ابعاد مختلف تربیت دینی میتواند موجب شکاف میان آگاهی، گرایش و رفتار عملی دانشآموزان شود. یافتهها بر ضرورت بازنگری در محتوای کتابهای درسی و تقویت شاخصهای گرایشی و رفتاری تأکید دارند تا تربیت قرآنی به صورت متوازن تحقق یابد.
دانلودها
مراجع
Syafi'i Si, Shokheh M. The Role of Modernizing Islamic Religious Education and Character Building in Facing the Challenges of Juvenile Delinquency in the Digital Era. Al-Ulum Jurnal Pemikiran Dan Penelitian Ke Islaman. 2025;12(1):73-83. doi: 10.31102/alulum.12.1.2025.73-83.
Soeparwati, Ahmad Z, Sumarni S, Istiningsih I. The Grit Character Education Model Based on Islamic Values for Madrasah Ibtidaiyah Students: A Systematic Literature Review. Khazanah Pendidikan Islam. 2025;7(1):1-19. doi: 10.15575/kpi.v7i1.40255.
Rohim A, Madzaly MYA. Analysis of Evaluation Techniques in the Book "Islamic Religious Education and Ethics" for Eleventh Grade Students of Madrasah Aliyah. Edukasi Islami Jurnal Pendidikan Islam. 2025;14(01):67-86. doi: 10.30868/ei.v14i01.8054.
Pratiwi AY, Ihwan MB. Syawir Education Response to the Digital Era: Challenges and Opportunities to Use Maktabah Syamilah. Ijgie (International Journal of Graduate of Islamic Education). 2025;6(1):202-9. doi: 10.37567/ijgie.v6i1.3750.
Motahari M. An Introduction to Islamic Worldview. Majmou'e-ye Asar. 2. Tehran: Sadra Publications; 1995.
Motahari M. The Perfect Man. Qom: Sadra Publications; 1997.
Motahari M. Walas and Velayats. Qom: Sadra Publications; 2001.
Motahari M. Education and Training in Islam. Tehran: Sadra Publications; 2007.
Mesbah Yazdi MT. Guardianship: The continuation of the mission. 2012.
Abedi F, Monadi M, Khademi M, Kiamanesh A. Content analysis of the religious education textbooks of the secondary school period with emphasis on educational indicators in the national curriculum. Scientific-Research Quarterly of Education and Training. 2018;34(3):101-20.
Irandoost F, Jalaei M, Najafi Ivaki A. Content analysis of comprehension of Arabic text books in junior high school according to Barrett's classification. Studies on Arabic Language and Literature. 2021;11(31):23-50. doi: 10.22075/lasem.2021.20472.1238.
Zare Z, Imani M, Karimi Khoeigani R. An analytical-critical review of the dimensions of the value system of religious education for first-secondary students and its relationship with religious education and risky behaviors. Basirat va Tarbiyat-e Eslami Journal. 2022(61):125-48.
Bagheri K. A New Look at Islamic Education and Training. Tehran: Madreseh Publications; 2003.
Rafiei B. Views of Muslim Thinkers on Education and Training and Their Foundations. Tehran: SAMT Publications; 2000.
Seif AA. Modern Educational Psychology. Tehran: Dowran; 2008.
Sha'bani H. Educational and Training Skills. Tehran: SAMT; 2004.
Shoari Nejad AA. The Philosophy of Education. Tehran: Amirkabir Publications; 1991.
Ricciardelli LA, Nackerud L, Quinn AE, Sewell M, Casiano B. Social media use, attitudes, and knowledge among social work students: Ethical implications for the social work profession. Social Sciences & Humanities Open. 2020;2(1). doi: 10.1016/j.ssaho.2019.100008.
Livazović G. Role of family, peers and school in externalised adolescent risk behaviour. Hrvatska revija za rehabilitacijska istraživanja. 2017;53(Supplement):186-203.
Fel Araghi A, Azodolmolki S, Hosseini Mirsafi AA. Design and Validation of a Curriculum Model Based on Positive Education Approach in Iran's Secondary Education. Iranian Journal of Educational Sociology. 2024;7(1):179-88. doi: 10.61838/kman.ijes.7.1.17.
Bezi A, Fakoori H, Bayani AA, Saemi H. Design and Validation of an Environmental Education Curriculum Model for Higher Education Based on the "Aker" Approach. Iranian Journal of Educational Sociology. 2024;7(1):79-90. doi: 10.61838/kman.ijes.7.1.8.
Hernawati S, Hafizh M, Arya MNF. Adjusting the Ideal Islamic Religious Education Curriculum to the Development of AI-Based Technology. Progresiva Jurnal Pemikiran Dan Pendidikan Islam. 2024;13(01):129-44. doi: 10.22219/progresiva.v13i01.32931.
Suparta S. Religious Moderation-Based Curriculum for Urban Muslims: A Study in Islamic University of Indonesia Islamic Boarding School. Akademika Jurnal Pemikiran Islam. 2024;29(1):1. doi: 10.32332/akademika.v29i1.8732.
Nst AM. Curriculum Concepts and Theories From the Perspective of Islamic Education. Studi Multidisipliner Jurnal Kajian Keislaman. 2024;11(2):219-34. doi: 10.24952/multidisipliner.v11i2.13418.
Mehr Mohammadi M. A comparative study of curriculum planning systems in the Islamic Republic of Iran and the Federal Republic of Germany. 2004. p. 95-122.
Mehrmohammadi M. Curriculum: Perspectives, Approaches, and Outlooks. Tehran: SAMT; 2004.
Saroukhani B. Research Methods in Social Sciences. Tehran: Research Institute for Humanities and Cultural Studies; 2008.
Dehkhoda AA. Dehkhoda Dictionary. Tehran: Dehkhoda Dictionary Institute, University of Tehran; 1998.
Ornstein AC, Hunkins FP. Foundations, Principles, and Issues in Curriculum. Tehran: Islamic Azad University, Science and Research Branch Publications; 2005.
Maleki H. Curriculum Planning (Action Guide). Tehran: Payam-e Andisheh; 2005.
Group of W. The Philosophy of Education and Training. Qom: Hawzah and University Cooperation Office; 2005.
Gall MD, Borg WR, Gall JP. Quantitative and Qualitative Research Methods in Educational Sciences and Psychology. Tehran: SAMT and Shahid Beheshti University Publications; 2004.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Mahmood Shirzad (Author); Mehryar Shababi Shababi (Corresponding author); Maryam Haji Abdulbaqi (Author)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.