تحلیل عناصر و شاخص‌های طراحی الگوی برنامه‌درسی تکلیف‌محور در دوره ابتدایی: یک رویکرد کیفی

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل برنامه درسی تکلیف‌محور در دوره ابتدایی انجام شد. رویکرد تکلیف‌محور، با تأکید بر یادگیری فعال، انعطاف‌پذیری محتوا، و ارتباط با زندگی واقعی، به‌عنوان یکی از رویکردهای نوین برنامه‌ریزی درسی شناخته می‌شود. روش پژوهش از نوع کیفی بود و داده‌ها از تحلیل محتوای 12 کتاب درسی دوره ابتدایی و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با 15 معلم و متخصص حوزه برنامه‌ریزی درسی گردآوری شد. تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد که منجر به استخراج 150 کد اولیه، 12 مقوله اصلی و در نهایت شناسایی سه تم کلیدی "یادگیری فعال"، "انعطاف‌پذیری"، و "ارتباط با زندگی واقعی" شد. یافته‌ها نشان داد که علی‌رغم ظرفیت بالای برنامه درسی تکلیف‌محور در ارتقای تفکر انتقادی و خلاقیت دانش‌آموزان، چالش‌هایی نظیر کمبود منابع، ضعف زیرساخت‌ها و آموزش ناکافی معلمان از موانع اجرایی مهم هستند. با این حال، فرصت‌هایی نظیر امکان بومی‌سازی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین شناسایی شد که می‌تواند در غلبه بر این چالش‌ها مؤثر باشد. نتایج ارزیابی کارشناسان نشان داد که مؤلفه "راهبردهای یاددهی-یادگیری" با امتیاز میانگین 4.6، بالاترین تأیید را کسب کرد، در حالی که مؤلفه "ارزشیابی" با امتیاز میانگین 4.4 نیازمند بازنگری است. این پژوهش نشان داد که برنامه درسی تکلیف‌محور، با تقویت زیرساخت‌های اجرایی و سیاست‌گذاری‌های مناسب، می‌تواند ابزاری کارآمد برای بهبود کیفیت یادگیری در دوره ابتدایی باشد.